Workshop reageren op kritiek en pesten
Door Dick Schoneveld en Corry de Rooy
Els tot Jan:
"Potverdorie, Jan, onze afspraak was dat je zou stofzuigen. Je hebt het
niet gedaan. Kijk die broodkruimels in de serre."
Voorbeeld van een parafrase:
Jan: "Denk jij, Els, dat ik onze afspraak niet ben nagekomen?"
Els: "Precies ja. Want we hadden toch afgesproken dat jij vandaag zou stofzuigen?"
Voorbeeld van een reflectie van gevoel:
Jan: "Dus ben je nu kwaad op me?"
Els: "Niet kwaad op jou maar op het feit dat je niet gestofzuigd hebt."
Jan: "Laten we eens kijken wat we nu precies afgesproken hadden."
Els: "Ja, O.K."
1.
Je
maakt de ontvangen kritiek los van jezelf. M.a.w. je ziet de kritiek
niet als een aanval op jezelf. Je stuurt de kritiek terug als probleem van de
gever, zodat nagegaan kan worden of de kritiek hergeformuleerd
moet
worden qua
- duidelijkheid (Wat wordt precies bedoeld? Heb ik de kern van de kritiek begrepen?)
- fundering (Zijn de feiten als basis van de kritiek juist en relevant?)
- beweegreden (Dient de kritiek een positief doel? Is de kritiek opbouwend bedoeld?)
De
nadere informatie die hieruit naar voren komt,
kan deëscalerend werken, als de kritiek min of meer
vijandig is bedoeld of overkomt.
In
oefening 1 t/m 7 wordt, zoals in het begin hierboven is vermeld, nog niet gereageerd op de vraag of de kritiek
terecht is. Alleen het goed begrijpen wordt beoefend. Dit is o.a.
om te leren een scherpe scheiding aan te brengen tussen de eigen
gedachten en die van de ander. Dit is een voorwaarde om naar elkaar toe
te bewegen, d.w.z. om te beoordelen waar je het mee eens bent en waar niet en wat je eraan gaat doen en wat niet.
B parafraseert en reflecteert, meer niet.
We
evalueren de oefeningen.
* Niet te kort, zodat er geparafraseerd kan worden. Bijvoorbeeld :
Ik vind het fijn dat je in onze cursus altijd op tijd komt, het huiswerk altijd gedaan hebt en voor iedereen een goed woord hebt.
OF
Ik vind dat je jasje een mooie kleur heeft, je broek een mooie vouw heeft en je overhemd mooi kleurt bij je bruine gezicht
+_+_+_+_+_+_+_
Inleiding
Dat kritiek krijgen vaak moeilijk te aanvaarden is, komt doordat de kritiek door de ontvanger als een aanval wordt gevoeld, als een tekortkoming, als falen, als niet deugen, als een diskwalificatie, als een terechtwijzing, als een neerbuigende vader-kind-transactie (Eric Berne), als een afwijzing. Het is de kunst kritiek te geven alsof de oorzaak van de kritiek bij jou zelf ligt. Dus in plaats van "Kan u niet wat zachter praten. We zijn hier in een bibliotheek." kun je ook met een vriendelijke gezichtsuitdrukking zeggen: "Ik ben druk bezig met de voorbereiding van een speech en ik kan me niet zo goed concentreren doordat ik last heb van uw stemvolume. Dus zou ik u willen vragen of u iets zachter wilt praten" Deze volzin suggereert zorgvuldigheid en aandacht voor degene op wie je kritiek hebt. M.a.w. kritiek kun je vaak als een bescheiden verzoek of een vraag of een suggestie formuleren. Immers niemand is volmaakt.
Als kritiek op deze sympathieke wijze wordt gegeven, is het niet moeilijk erop te reageren. Het is niet nodig te oefenen met het reageren op deze soort kritiek. Maar de werkelijkheid is vaak anders. In een cursus die ten doel heeft communicatieve vaardigheden te verbeteren, is het zaak juist op moeilijke situaties te focussen. We gaan dan ook nu oefenen met het ombuigen van botte kritiek naar sympathieke kritiek in de geest als hierboven is beschreven (situatie hard praten in de bibliotheek). We gebruiken daarvoor de fase van het parafraseren en reflecteren.
A
geeft kritiek op B op een vrij botte wijze. Het moet duidelijk zijn dat de kritiek wartaal is.
Bv. B heeft een groene trui aan. A zegt: "Ik vind je rode trui op een belachelijke wijze vloeken met je broek" OF
"Je komt weer veel te laat aankakken", terwijl je precies op tijd bent.
(Doel: wennen aan het idee "kritiek" om kritiek te leren relativeren,
zelfs als die kritiek bot is. Het wennen wordt vergemakkelijkt als de
kritiek wartaal is.)
B
parafraseert en reflecteert vriendelijk
corrigerend, bv.: "Heb jij kritiek op mijn kleding? Vind je die zo afschuwelijk, dat je moeilijk correct kan
blijven? Na een reactie van A: Bedoel je misschien dat je .....(bv. ..... last hebt
van
mijn kleding)?"
OF
bv. "Klopt het dat je je eigen gevoelens belangrijker vindt dan die van
mij? Ik vind je kritiek niet op correcte manier gegeven. Zou je
misschien willen zeggen wat je nu eigenlijk bedoelt?"
A gaat hier op in en herformuleert zijn kritiek.
We doen deze oefening nogmaals, maar we wisselen nu van rol.
We gaan verzitten en herhalen deze oefening totat iedereen met iedereen deze oefening heeft gedaan.
Grote kring
We doen deze oefening in de grote kring.
We evalueren de oefeningen.
+_+_+_+_+_+_+_+_+_+_+_
OEFENING 3 + 4 (TROTS, RELATIVERING VAN KRITIEK)
Groepjes van twee
Oef. 3: B (ontvanger van kritiek) noemt na een inleiding een verzonnen prestatie van zichzelf in het nabije of verre verleden waar hij zg. trots op is. *1
Oef. 4: B (ontvanger van kritiek) noemt na een inleiding een echt geleverde prestatie van zichzelf in het nabije of verre verleden waar hij echt trots op is. *1
We gaan verzitten en herhalen deze oefening totat iedereen met iedereen deze oefening heeft gedaan.
Grote kring
We doen deze oefening in de grote kring.
We evalueren de oefeningen..We gaan verzitten en herhalen deze oefening totat iedereen met iedereen deze oefening heeft gedaan.
We evalueren deze oefening in de grote kring.
OEFENING 6We gaan verzitten en herhalen deze oefening totat iedereen met iedereen deze oefening heeft gedaan.
We evalueren deze oefening in de grote kring.
We gaan verzitten en herhalen deze oefening totat iedereen met iedereen deze oefening heeft gedaan.
We evalueren deze oefening in de grote kring.